فون و بیولوژی پشه خاکی (diptera: psychodidae) در شهرستان جاسک، کانون لیشمانیوز پوستی در استان هرمزگان، ۱۳۷۸

مقدمه: بیماری سالک در سالیان اخیر همواره در حال گسترش در کشورمان بوده است. شهرستان جاسک در شرق استان هرمزگان در چند سال گذشته بیشترین آمار بیماری را بخود اختصاص داده و از آنجا که تبیین هر گونه استراتژی کنترلی در بیماریهای vector-borne مستلزم آگاهی از فون و بیولوژی ناقلین است، این مطالعه برای اولین بار در این منطقه اجرا گردیده است. روش کار: در مطالعه ای توصیفی مقطعی طی سالهای 87-1386 فون و بیواکولوژی پشه خاکی ها در شهرستان جاسک مورد بررسی قرار گرفت. صید پشه خاکی ها با استفاده از تله های چسبان و تله های نوری cdc انجام و گونه ها بروش میکروسکپیک تشخیص و وفور و فعالیت ماهیانه آنها نیز مشخص گردید. نرخ پاریتی (درصد تخمگذاری کرده) پشه های ماده با تشریح و مشاهده غدد ضمیمه دستگاه تناسلی و تمایلات آنتروپوفیلیک دو گونه غالب آنها بروش سرولوژیک elisa مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج: در این تحقیق در مجموع 8123 عدد پشه خاکی صید شد که 57.52 درصد آنها نر و 42.49 درصد ماده بودند. هشت گونه پشه خاکی شامل سه گونه از جنس فلبوتوموس و پنج گونه سرژانتومیا بعنوان فون پشه خاکی های شهرستان تشخیص داده شد. گونه phlebotomus major برای اولین بار در استان هرمزگان صید و شناسایی گردید. گونه های ph. papatasi و ph. salehi با 59.91و 17.21 درصد بیشترین وفور را دارا بودند و هر دو گونه تمایلات اندوفیلیک نسبتا بالایی داشتند. نتیجه گیری: در شهرستان جاسک پشه خاکی ها با تنوع گونه ای کم ولی با وفور بسیار بالا فعالند و احتمالا دو گونه ف. پاپاتاسی و ف. صالحی انگل را از جوندگان مخزن به انسانها انتقال می دهند. با توجه به اندوفیل بودن نسبی گونه های غالب و ناقلین احتمالی در صورتی که عملیات سمپاشی با سموم پایرتروئیدی با پوشش مکانی و زمانی مناسب و صرفا در روستاهای هایپراندمیک انجام و با عملیات مبارزه با مخازن و آموزش ساکنین در مورد راههای پیشگیری از ابتلا تلفیق گردد، می تواند در کنترل بیماری موثر باشد.